بر اساس گزارش جهانی ریسک‌های مجمع جهانی اقتصاد در سال ۲۰۲۳، تغییر اقلیم و آب‌وهوای شدید به‌عنوان دومین خطر بزرگ جهان رتبه‌بندی شده است. این یعنی ایران نیز تحت تأثیر این تغییرات و همچنین کاهش بارش‌ها و خشکسالی‌هایی که سال‌هاست با آن درگیر شده، می‌تواند روز‌های سختی در پیش داشته باشد.
البته رئیس سازمان هواشناسی کشور هم معتقد است که «سرعت افزایش دما در ایران دوبرابر میانگین جهانی است. روند گرمایش فعلی زمین در ۱۰هزار سال گذشته بی‌سابقه بوده و میانگین افزایش دما در ایران با سرعتی دو برابر روند جهانی پیش می‌رود. با این تفاسیر و با کاهش قابل توجه انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، دمای سالانه میانگین جهانی می‌تواند به دو درجه سانتیگراد یا کمتر محدود شود.»
وقتی خبر‌ها و پیش‌بینی‌ها و اتفاقات رخ داده را در کنار هم می‌چینیم به این نتیجه می‌رسیم که ما نیاز به بازتعریف بسیاری از مفاهیم داریم وگرنه با صدمه دیدن طبیعت و از بین رفتن محیط‌زیست، باید شاهد جهنمی باشیم که با دست خود ساخته‌ایم.
دنیای سخت یعنی مواجهه‌شدن با تنش آبی، یعنی هجوم ریزگرد‌ها و خشک‌شدن تالاب‌ها و رودخانه ها. جهنم یعنی مرگ و معلول‌شدن چند هزار نفر در عرض دوهفته تعطیلات نوروز.
باید تصمیم بگیریم که بیش از این آب را گل نکنیم و فرصت‌ها را هدر ندهیم تا اتفاق‌های خوب برای جامعه رقم بخورد.
به قول سهراب سپهری «اگر آب را گل نکنیم روی زیبا دو برابر می‌شود. مردم باصفا می‌شوند و چشمه‌هاشان جوشان، گاوهاشان شیرافشان؛ و در این جامعه بی‌گمان پای چپرهاشان جا پای خداست. ماهتاب آنجا، می‌کند روشن پهنای کلام. بی‌گمان در ده بالادست، چینه‌ها کوتاه است. مردمش می‌دانند، که شقایق چه گلی‌ست. بی‌گمان آنجا آبی، آبی است. غنچه‌ا‌یی می‌شکفد، اهل ده باخبرند. چه دهی باید باشد! کوچه باغش پر موسیقی باد! مردمان سر رود، آب را می‌فهمند.»
احترام گذاشتن به طبیعت یک رسم دیرینه اهالی زمین است و در برخی مناطق جهان پرستش و احترام به مادر طبیعت به دلیل بخشیدن تحفه زمین، آب و خاکی که در اختیار انسان‌ها قرار داده یک ارزش دینی محسوب می‌شود.
سهل‌انگاری و انفجار جمعیتی و توسعه صنایع، مسئله آلودگی زمین را تبدیل به یک دغدغه و بحران زیست‌محیطی کرده است.
میزان زباله و آلاینده‌های تولیدی توسط صنایع در سراسر جهان تبدیل به مسئله اول جهان در حال توسعه امروز شده است.
در حال حاضر تنها ظرفیت برای ادامه حیات، همین کره‌خاکی یعنی زمین است که موجودات زیادی از جمله انسان را در دل خود قرار داده و یکی از بزرگ‌ترین عوامل خطرزا و نابود کننده این کره خاکی، وجود انسان‌هاست. جلوگیری از قطع درختان و افزایش کمربند سبز دور زمین، دفع و بازسازی اصولی زباله‌ها و جلوگیری از انباشت آن‌ها و مصرف بهینه و درست آب و نگهداری از فرسایش خاک از مهم‌ترین عوامل افزایش طول عمر زمین خواهد بود.
آمار‌ها و تجربه‌های چند سال گذشته در چند استان کشور می‌گوید که در کل دنیا، جنگ آب و ناامنی در این زمینه هرگز دور از ذهن نیست.
در ایران هم وضعیت آبی استان‌ها اصلاً خوب نیست. مثلاً عمق چاه‌های آب در استان یزد به ۱۲۰متر رسیده است. افت سطح آب در این استان به ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر در سال رسیده است و در شرایط فعلی در یکی از شهر‌های این استان ۳۰۰ لیتر بر ثانیه کمبود آب وجود دارد. در حالی که میزان برداشت آب‌های زیرزمینی در دنیا ۶۰درصد است این میزان در ایران ۹۰درصد اعلام شده است.
در کمال تأسف باید باور کنیم که ردپای فرونشست در همه استان‌ها به چشم می‌خورد. زبانه‌های این فرونشست اصفهان را فرا گرفته و زمین زیر پای ۸۲۰هزار خانه مسکونی، ۶هزار بنای تاریخی، ورزشگاه بزرگ نقش‌جهان، دو پالایشگاه، سه فرودگاه و ۲/ ۵ میلیون نفر ساکن در دشت اصفهان- برخوار سست شده است.
طبق آخرین داده‌های سازمان زمین‌شناسی نرخ فرونشست در دشت اصفهان- برخوار در حدود ۱۶۰میلیمتر در سال است و فرودگاه شهیدبهشتی اصفهان بین هشت تا ۱۲سانتی‌متر در سال نشست می‌کند. این در حالی‌ست که در مناطقی از شمال شهر اصفهان عمق آب‌های زیرزمینی از ۳۰متر به ۱۸۰ متر رسیده است.
اهمیت این نگرانی را زمانی متوجه می‌شویم که بدانیم در دنیا وقتی که نرخ فرونشست به چهارمیلیمتر در سال می‌رسد، وضعیت بحرانی اعلام می‌شود، این درحالی‌ست که طی سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ در مناطق شمالی اصفهان نرخ فرونشست ۱۵۶میلیمتر اعلام شده که تقریباً ۴۰برابر نرخ جهانی است.
مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داده که فرونشست در ایران پنج تا هفت برابر متوسط جهانی و با نرخ ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال رخ می‌دهد. فرونشست زمین در ایران ۱۵برابر سطح بحرانی اعلام‌شده از سوی اتحادیه اروپاست. ۷۰درصد دشت‌ها درگیر پدیده فرونشست هستند و از ۶۰۹دشت ایران ۴۰۹دشت به مرحله بحرانی رسیده و توسعه بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در آن‌ها ممنوع شده‌است.
سازمان نقشه‌برداری کشور هم چندی پیش اعلام کرده بود که ۱۴کلانشهر کشور درگیر فرونشست زمین هستند. بالاترین نرخ فرونشست مربوط به استان کرمان است. براساس آمار وزارت نیرو، ۷۰درصد دشت‌های کشور بحرانی‌ست که ناشی از سؤمدیریت می‌باشد. در ارزیابی‌ها، ۲۴۵ منطقه فرونشست شناسایی شده که ۳۰درصد آن‌ها دارای سرعت بالای فرونشست هستند.
بحران‌هایی که امروز گریبان ما را گرفته، در طول سال‌های گذشته و به مرور به دست خودمان ساخته شده و اگر جلوی آن‌ها گرفته نشود حتماً زمین، محیط‌زیست، طبیعت و ما را با هم از بین خواهند برد.
